تاریخ:

1387

نویسنده:

م‍ریم‌ ع‍اب‍دیان‌

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی استراتژیک - صادرات - آمایش سرزمین

به دلیل خلائی که در برنامه ریزی استراتژیک صادرات با تمرکز بر مبحث آمایش سرزمین و توجه به توانمندی های منطقه ای هم در مرور ادبیات علمی در سطح جهان و هم در سطح اجرایی به خصوص در کشورهای در حال توسعه احساس می شد و با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع صادرات به خاطر پررنگ شدن بحث جهانی شدن و پیوستن به بازارهای بین المللی، در این طرح تلاش شده است تا با ارائه یک متد برنامه ریزی با منظور کردن شرایط گفته شده، راه حلی برای حل این مشکل در جهان به خصوص کشور عزیزمان ایران باشد. در مکانیزم ارائه شده با ارزیابی توانمندی های منطقه ای در تولید و عرضه کالا و خدمات و مشخص کردن فاکتورهای موثر در شاخص استراتژیک بودن کالا و خدمات و امتیازدهی به این عوامل، با پیاده سازی مکانیزم ارائه شده به کالاها اولویت صادرات داده می شود. انتخاب این کالاها از چند نظر قابل بررسی است: 1-در این مسیر کالاهایی انتخاب می شوند که صادرات آن ها از نظر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی (بر اساس شاخص های تعیین شده)، سودآور است. 2-از اتلاف سرمایه گذاری و هدر رفتن منابع در صادرات اقلام کم بازده جلوگیری می شود. 3-بر روی اقلام خاصی متمرکز می شود و سهم قابل توجهی از بازار را از آن خود می کند. 4-منابع مختلف تولیدی شناسایی شده و از آن ها در جایگاه مناسب خود استفاده می شود. 5- قابلیت های سرزمینی شناسایی شده و تخصیص منابع برای توسعه صادرات بر اساس آن ها صورت می گیرد. 6- برای گسترش صنایع تبدیلی برنامه ریزی می شود. 7-میزان صادرات از هر قلم کالا از هر منطقه به هر کشور مشخص می¬شود. 8-با تحلیل وضعیت بازار، قیمت رقبا، هزینه ها حدود قیمت فروش مشخص می-شود. 9-عوامل موثر در شاخص ها را در این مکانیزم می توان به روز کرد. برای استفاده مناسب از مکانیزم اشاره شده در این طرح، بهتر است نکات زیر در اجرای مکانیزم به کار رود. 1-از آنجایی که مهمترین و اولین قدم در اجرای این روند، تعریف شاخص ها است، توجه به آن از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که تغییر در تعریف این شاخص ها و فاکتورهای موثر در آن می تواند به کلی مسیر صادرات یک کشور را تغییر دهد. از این رو تعریف این شاخص ها نیازمند استفاده از تجربیات تعداد قابل توجهی از خبرگان و متخصصان این حیطه می باشد. و بهتر است برای نهایی شدن این شاخص ها از جلسات طوفان فکری استفاده شود. 2-به منظور تغییرات سریع در تکنولوژی، شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این شاخص ها باید در بازه های زمانی مناسب و منظمی به روز شوند. پیشنهاد این تحقیق برای این مکانیزم همان زمان 5 ساله برنامه ریزی است. 3- پس از تعیین شاخص ها برای بررسی وضعیت هر قلم کالای صادراتی، کارگروه های تخصصی تشکیل شود. و وضعیت محصول را از نظر توانمندی داخلی، شاخص های اهمیت استراتژیک تعریف شده، وضعیت رقبا، قیمت های جهانی، هزینه ها، صنایع تبدیلی و سایر موارد بررسی و تحلیل نمایند و برای اقدامات اصلاحی زمان دقیق آن ها را محاسبه و در اجرا کنترل نمایند. 4-در برخی موارد نیز می شود با ترکیب کالاها و خدمات ، یک قلم صادراتی خاص تعریف کرد. مثلا در مطالعه موردی انجام شده برای کشور ایران با ترکیب سه مورد کالای صادراتی گل، خدمات پزشکی و خدمات توریستی که هر سه مورد در حیطه توانمندی های ایران می باشد، می شود فضاهای تفریحی (گل خانه های) بزرگی در مناطق خوش و آب وهوای ایران تاسیس کرد، که در آن ضمن ارائه خدمات پزشکی مناسب، آماده پذیرایی ار افراد کهنسال سایر نقاط جهان به منظور درمان یا سیاحت می باشد. 5-سیستم های پیشرفته جمع آوری، بایگانی، حفظ و به روز آوری داده ها با مشخص شدن مسئولیت ها ایجاد شود تا در زمان حل مدل با کمبود و یا تضاد اطلاعاتی مواجه نشده و منبع تامین اطلاعات مشخص باشد