مطالعه پیشران‌های کلیدی در آمایش منطقه‌ای در دستور کار موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

عمده فعالیت انجام شده یک سال قبل گروه صنعت مربوط به تدوین و تکمیل طرح شناسایی پروژه‌های اولویت دار صنعتی، معدنی و تجاری استان-شهرستان می‌باشد. درواقع در طرح مذکور نیاز بود در بخش اول پتانسیل‌های بالقوه صنعتی، معدنی و تجاری به تفکیک استان- شهرستان مبتنی بر ملاحظات آمایش سرزمین شناسایی شود و در بخش دوم مبتنی بر نقشه مطلوب صنعتی، معدنی و تجاری استان و شهرستان فهرست پروژه های اولویت‌دار شامل طرح زیر ساختی(توسعه زیر ساخت‌های تولید و تجارت نظیر تکمیل شهرک صنعتی، راه، آب و برق و گاز، پایانه‌های صادراتی، انبار و سردخانه)، مطالعات زمین‌شناسی، فعال‌سازی واحدهای‌های راکد، تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام و تعریف طرح‌های ایجادی به تفکیک شهرستان‌های کشور شناسایی شود. بر این اساس گروه بالغ بر 80 نفره از کارکنان و اعضای هیات علمی موسسه(حوزه ریاست، معاونت پژوهشی، گروه پژوهش های صنعت، گروه پژوهش های فناوری و نوآوری، گروه پژوهش های معدن و صنایع معدنی، گروه پژوهش های بازرگانی خارجی، گروه پژوهش های بازرگانی داخلی، گروه پژوهش های اقتصاد کلان و آینده پژوهی، گروه پژوهش های مدل سازی و مطالعات منطقه ای، گروه پژوهش های حقوق اقتصادی و بازرگانی، همکاران معاونت برنامه ریزی، توسعه مدیریت و منابع)، کارکنان ستاد وزارتخانه، مدیران و کارشناسان ایدرو، ایمیدرو، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و ادارات کل صنعت، معدن و تجارت استان‌ها بطور مستقیم در تدوین طرح مشارکت داشند. بر این اساس اهم اقدامات انجام داده است به شرح ذیل قابل ذکر است.

 

 در اولین گام، وضعیت مطلوب توسعه صنعتی، معدنی و تجاری هر استان و شهرستان براساس اسناد ملی و استانی آمایش سرزمین استخراج و بهبود و راستی‌آزمایی آن با ارسال بیش از 1000 پرسشنامه به ذی‌نفعان بخش دولتی و خصوصی استانها اعم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، استانداری‌ها، سازمان‌های برنامه و بودجه استانی، اتاق های اصناف و اتاق‌های بازرگانی و ...  پیگیری شد. همچنین با هدف هم­افزایی از پتانسیل علمی و اجرایی تمام ارکان وزارت در سطح ستاد و استان‌ها در تکمیل اطلاعات مورد نیاز تدوین اسناد اولویت‌های استانی استفاده شده است؛ مهمترین اقدامات صورت گرفته در این خصوص شامل موارد ذیل است.

  • بررسي مبانی نظری آمایش سرزمين و مطالعات پيشين؛
  • شناسايي و تحليل روندها و كلان روندهاي ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي تاثيرگذار بر توسعه آتي بخش صنعت، معدن و تجارت؛
  • تحلیل اطلاعات و مستندات مرتبط با شناسایی اولویت‌های صنعتی، معدنی و تجاری استان‏ها؛ 
  • بررسی ملاحظات استقرار جمعیتی استان‏ها به تفکیک شهرستان‌ها با تاکید بر توسعه متوازن شهرستان‌ها و نیل به نرخ مشارکت و بیکاری یکسان؛
  • تبیین تصویر کلی ساختار صنعتی، معدنی و تجاری در استان‌ها؛
  • تحلیل وضعیت طرح‌های نیمه تمام صمت استان و مقایسه با نقشه مطلوب؛

تشکیل کمیته استانی تکمیل و نهایی سازی اولویت های صنعتی، معدنی و تجاری استان‌ها جهت تکمیل و نهایی‌سازی طرح­هایی اولویت‌دار صنعتی، معدنی و تجاری استان-شهرستان منطبق بر ملاحظات اسناد آمایش سرزمین بطوریکه اولویت‌های صنعتی، معدنی و تجاری استان به تفکیک تکمیل طرح‌های نیمه­تمام، احیای واحدهای راکد معدنی و صنعتی و پرژوه های زیرساختی و ایجادی برای هر شهرستان انجام شده است.
در ادامه با هدف ارائه مشوق‌های سرمایه‏گذاری هدفمند و اثربخش به مناطق کمتر توسعه یافته و محروم، بر اساس شاخص‌های چندگانه نظیر تعداد اشتغال و تعداد بنگاه فعال بخش صمت شهرستان(نفر)، سهم از اشتغال صنعتی استان(درصد)، سهم از تعداد بنگاه صنعتی شهرستان(درصد)، تعداد بنگاه‌های راکد شهرستان، تعداد کل طرح‌های نیمه‌تمام صنعتی، معدنی و تجاری انطباق با تصویب نامه شناسایی مناطق محروم (1401)، هدف اشتغال بخش صمت شهرستان طی دوره 4 ساله، تعداد طرح نیمه‌تمام بیش از 50 درصد پیشرفت فیزیکی شهرستان، اشتغال طرح نیمه‌تمام و شاخص نظر خبرگان محلی، کشور به چهار منطقه توسعه نیافته (سطح پایین توسعه صنعتی، معدنی و تجاری، فاقد زیرساخت‏های لازم و عدم کفایت طرح‏های نیمه تمام برای ایجاد اشتغال مطلوب)، کم برخوردار (سطح پایین توسعه صنعتی، معدنی و تجاری، زیرساخت‌های ضعیف)، عادی/نرمال (مناسب به لحاظ اشتغال صنعتی) و برخوردار (اشتغال صنعتی بیش از ظرفیت منطقه) تقسیم شده است. در این منطقه‏بندی برنامه‌ریزی حمایت هدفمند و کارا از توسعه  مناطق محروم (مناطق 1 و 2) در اولویت ارایه مشوق‏های سرمایه‏گذاری تدبیر شده است.
سیاست اشتغال در منطقه 1، توسعه اشتغال با اولویت فوری از طریق تعریف طرح‏های ایجادی و زیرساختی دنبال می‏شود، در منطقه 2 توسعه اشتغال به کمک تکمیل طرح نیمه تمام، احیای واحدهای راکد و در صورت نیاز تعریف طرح  توسعه‏ای و ایجادی در دستور کار قرار دارد، در منطقه 3 سیاست حفظ و بهبود وضعیت اشتغال موجود با توجه به  افزایش ظرفیت واحدهای فعال و احیای واحدهای راکد را مورد توجه است و در منطقه 4 افزایش عمق بازار کار (ایجاد اشتغال پایدار) از طریق توسعه خدمات پشتیبان تولید و تجارت دنبال می‏شود.
بر این اساس ستاد سرمایه گذاری صنعت، معدن و تجارت با اهدافی نظیر بررسی قابلیت اجرایی، تکمیل و راه‌اندازی طرح‏های نیمه تمام، راکد، زیرظرفیت، زیرساختی و ایجادی استانی-شهرستانی، شناسایی مشکلات و دلایل توقف طرح‏های سرمایه‏گذاری، شناسایی الزامات زیرساختی مورد نیاز حوزه صنعت، معدن و تجارت در منطقه و ارایه راهکارهای اجرایی برای حل مشکلات طرح‏های سرمایه‏گذاری، حسب دستور مقام عالی وزارت در خرداد 1401 تشکیل شده و در ادامه  سفرهای استانی جهت ارزیابی و صحه‌گذاری اطلاعات طرح‌های استان-شهرستان انجام شده است.
در کنار انجام طرح مذکور،‌ تدوین گزارشات تکمیلی شناسایی طرح‌های اولویت‌دار صنعتی، معدنی با محوریت آمایش سرزمین، نظیر گزارش «خوشه صنعتی، پیشران توسعه اقتصادهای منطقه‌ای» با هدف تبیین مفاهیم و کارکرد خوشه‌های صنعتی،  سیاست‌ها منطقه‌ای سیاست‌گذاری خوشه‌ای و شناسایی ابزار گذار از اقتصادهای محلی به اقتصاد منطقه‌ای و جهانی تدوین شده است، همچنین گزارش  با عنوان «ابتکار کمربند-راه و تاثیر آن بر رشد ایران و جهان» با هدف بررسی تأثیرات بهبود زیرساخت‌ها بر جریان‌های تجاری، رشد و فقر کشورهای ذی‌نفع در ابتکار کمربند و جاده و کشورهای ابتکاری غیر کمربند و جاده و  سیاست‌هایی برای به حداکثر رساندن سود ناشی از کاهش هزینه‌های تجاری ناشی از طرح کمربند و جاده انجام شده است. در کنار موارد مذکور بیش از 300 پاسخ نامه و اظهارنظر در خصوص پروژه‌های اولویت دار و پتانسیل‌ها صنعتی، معدنی و تجاری شهرستان، از اهم اقدامات یکسال اخیر بوده است.در ادامه نیز تدوین 3 فاز طرح شناسایی و تحلیل پیشران‏های کلیدی آمایش منطقه‏ای براساس تحلیل‏های کمی و آینده پژوهی در دستور کار گروه قرار دارد. 

 

محصولات پژوهشی
ارتباط با ما

 آدرس: تهران، خيابان كارگر شمالی، روبروی پارك لاله، ساختمان ١٢۰٤
 تلفن: ٦٦٤٢٢٣٧٨-٨۰
 دورنگار: ٦٦٩٢٩٦٣٤
 پست الكترونيک: info@itsr.ir