تاریخ:

1387

مجری:

زورار پرمه

کلیدواژه ها:

پشتیبان، تنظیم بازار، برنج

تولید جهانی شلتوک با رشد متوسط سالانه 01/1 درصد از 9/594 میلیون تن (8/374 میلیون تن برنج) در سال 2000 به 7/625 میلیون تن (2/394 میلیون تن برنج) در سال 2005 رسیده است.کشورهای چین، هند و اندونزی در دوره مذکور بزرگترین تولیدکنندگان برنج در جهان بوده‌اند و سهم هریک از تولید جهانی به ترتیب 30، 65/21 و 83/8 می‌باشد. تولید شلتوک در ایران در این دوره از رشد متوسط سالانه 78/6 درصد برخوردار بوده و از 97/1 میلیون تن به 7/2 میلیون تن افزایش یافته است.بر اساس پیش‌بینی‌ها تولید جهانی برنج در دوره 2016-2006 از 9/406 میلیون تن به 7/451 میلیون تن خواهد رسید. بررسی قیمت تمام شده برنج در کشورهای عمده تولیدکننده بیانگر آن است که کشورهای روسیه، برزیل، کامبوج و بنگلادش دارای کمترین قیمت تمام شده تولید برنج در جهان می‌باشند. قیمت تمام شده روسیه با نرخ رشد متوسط سالانه 75/2 درصد از 103 دلار به ازای هر تن در سال 2000 به 118 دلار به ازای هر تن در سال 2005 رسیده است. متوسط قیمت تمام شده برنج درکشورهای چین و هند که بزرگترین تولیدکننده برنج در جهان هستند به ترتیب 2/144 و 6/134 دلار می‌باشد. به لحاظ قیمت تمام شده ایران در رتبه‌های آخر کشورهای دارای بالاترین هزینه تمام شده قرار می‌گیرد به طوریکه در دوره 2005-2000 کشورهای برمه، ژاپن، ترکمنستان،کره جنوبی، زامبیا، جامائیکا و ایران دارای بالاترین قیمت تمام شده هستند. قیمت تمام شده در ایران از 1101 دلار به ازای هر تن در سال 2000 به 7/386 دلار به ازای هر تن در سال 2005 کاهش یافته است (نرخ رشد متوسط سالانه 88/18- درصد). مصرف جهانی شلتوک در دوره 2005-2000 با رشد متوسط سالانه 95/0 درصد از 6/514 میلیون تن (2/324 میلیون تن برنج) به 7/539 میلیون تن (01/340 میلیون تن برنج) رسیده است. بالاترین مصرف سالانه به کشورهای عمده تولید‌کننده از جمله چین، هند، اندونزی و بنگلادش تعلق دارد و این چهار کشور 9/68 درصد مصرف جهانی برنج را به خود اختصاص داده‌اند. سهم این کشورها از مصرف جهانی برنج به ترتیب 28، 25، 6/8 و 6/6 درصد می‌باشد. مصرف شلتوک در ایران در دوره 2005-2000 با رشد متوسط سالانه 84/3 درصد از 3/3 میلیون تن (1/2 میلیون تن برنج) به 8/3 میلیون تن (4/2 میلیون تن برنج) افزایش پیدا کرده است و ایران را در رتبه هفدهم جهانی مصرف برنج قرار داده است. مقایسه وضعت تولید و مصرف جهانی برنج بیانگر آن است که در دوره 2005-2000 جهان با مازاد تولید مواجه بوده است. مصرف جهانی برنج در دوره 2016-2006 از 8/413 میلیون تن به 7/449 میلیون تن خواهد رسید. متوسط مصرف سرانه برنج حاکی از آن است که مصرف سرانه جهانی شلتوک با رشد منفی متوسط سالانه 24/0 از 5/53 کیلوگرم در سال 2000 به 9/52 کیلوگرم در سال 2005 کاهش یافته است. در بین کشورهای جهان در دوره 2005-2000 برمه با 8/209 کیلوگرم دارای بیشترین مصرف سرانه بوده است. پس از آن، ویتنام، کامبوج، بنگلادش و اندونزی به ترتیب با 8/163، 8/151،3/144 و 4/130 کیلوگرم دارای بیشترین مصرف سرانه در جهان هستند. متوسط مصرف برنج در این در در دوره 2005-2000 با 8/33 کیلوگرم می‌باشد و بر این اساس ایران در رتبه 45 جهان قرار دارد. صادرات جهانی برنج در دوره 2005-2000 با رشد متوسط سالانه 03/4 درصد از 2/36 میلیون تن به بیش از 41 میلیون تن (6/6 درصد تولید جهانی) افزایش یافته است. کشورهای تایلند،آمریکا، هند و ویتنام صادرکنندگان عمده برنج در بازار جهانی می‌باشند و سهم آنها از بازار صادرات به ترتیب 0/27، 6/12، 0/12 و 8/7 درصد است. واردات جهانی از 1/36 میلیون تن در سال 2000 به حدود 1/44 میلیون تن در سال 2005 رسیده است (رشد متوسط سالانه 0/4 درصد). در بین کشورهای جهان ژاپن، نیجریه و ایران دارای بیشترین واردات برنج در دوره مورد بررسی هستند. واردات ژاپن با رشد متوسط سالانه 6/5 درصد از 8/1 میلیون تن به 4/2 میلیون تن رسیده است و 5 درصد کل واردات جهانی را به خود اختصاص داده است. نیجریه دومین واردکننده برنج در جهان است و میزان واردات آن از 3/1 میلیون تن در سال 2000 به حدود 2 میلیون تن در سال 2005 رسیده است. سهم این کشور در بازار جهانی واردات 7/4 درصد می‌باشد. ایران در رده سوم کشورهای بزرگ واردکننده برنج در جهان قرار دارد و 3/4 درصد واردات جهانی این کالا را به خود اختصاص داده است. واردات ایران با رشد متوسط سالانه منفی 7/5 درصد از 1/2 میلیون تن در سال 2000 به 6/1 میلیون تن در سال 2005 کاهش یافته است. بر اساس پیش‌بینی‌ها صادرات جهانی برنج در دوره 2016-2006 از 7/23 میلیون تن به 2/30 میلیون تن خواهد رسید. در این دوره صادرات خالص کشور تایلند از 7 میلیون تن به 2/10 میلیون تن خواهد رسید. خالص صادرات هند در این دوره به شدت افزایش یافته و از 5/3 میلیون تن در سال 2006 به 9/4 میلیون تن در سال 2016 خواهد رسید. کشور آمریکا به عنوان سومین صادرکننده بزرگ برنج در جهان، صادرات آن در دوره 2016- 2005 از 4/3 میلیون تن به 09/3 میلیون تن کاهش پیدا می‌کند. پیش‌بینی واردات جهانی نشان داد که خالص واردات از 7/23 میلیون تن در ابتدای دوره به 2/30 میلیون تن در انتهای دوره خواهد رسید. واردات کشور فیلیپین از 9/1 میلیون تن به بیش از 2 میلیون تن افزایش خواهد یافت. در این دوره پیش‌بینی می‌شود واردات ایران افزایش پیدا کند و از 950 هزارتن در سال 2006 به 5/1 میلیون تن در سال 2016 برسد. قیمت جهانی برنج بر خلاف سایر غلات دارای روند افزایشی بوده و از سوی دیگر از نوسان‌های فراوانی نیز برخوردار بوده است. دلایل این امر را می‌توان به نامساعد بودن شرایط آب و هوایی در کشورهای عمده تولیدکننده، بروز آفات و بیماری‌های نباتی، تغییرات تقاضای داخلی و الگوی مصرف، اوضاع اقتصادی در کشورهای واردکننده و صادرکننده و انگیزه‌های ذخیره‌سازی و واسطه‌گری ارتباط داد. قیمت جهانی برنج با رشد متوسط سالانه 5/1 درصد از 153 دلار به ازای هر تن در در سال 1962 به 292 دلار به ازای هر تن در سال 2005 رسیده است. لازم به ذکر است بیشترین قیمت جهانی برنج با 540 دلار در هر تن به سال 1974 اختصاص دارد. قیمت برنج همانند سایر غلات دیگر در بازار‌های بورس جهانی تعیین می شوند.