تاریخ:

خرداد 1391

نویسنده:

حسن ولی‌بیگی

کلیدواژه ها:

هدفمندسازی - یارانه - صنعت - معدن - تجارت

از زمان اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها ،‌حوزه فعالیت صنعت و معدن و تجارت در کنار تاثیر پذیری از سیاست هدفمندی یارانه‌ها متاثر از دیگر عوامل نیز بوده‌است. پذیرفتنی نیست که اجرای هدفمند سازی یارانه‌ها اولاً برای هیچ بخش یا بنگاه صنعتی تبعات منفی نداشته‌است و ثانیاً تبعات آن برای همه بخش‌ها یکسان بود‌ه‌است. همانطوریکه بررسی پیش‌گفته نشان داد در برخی از حوزه‌های تولید‌ و صادرات با کاهش نیز مواجه بوده‌ایم. تعداد 5 عامل عمده در روند تولید ،‌صادرات و واردات بخش‌های مورد مطالعه در طول اجرای سیاست هدفمندی یارانه‌ها اثر گذار بوده است که عبارتند از: رشد هزینه های تولید در اثر رشد قیمت انرژی و سوخت و حمل و نقل نوسانات نرخ ارز و رشد نرخ دلار از 1000 تومان به 1800 تومان در بازار ارز و نرخ مرجع از حدود 1000 به 1226 تومان مشکلات تحریم بانکی و در نتیجه افزایش هزینه بانکی و مالی و حمل و نقل کالا کاهش واردات برخی اقلام اثر روانی تحریم و ماجراجویی کشورهای همسایه عربی (امارات متحده عربی ) و اسرائیل در ایجاد جو ناامنی بدین‌ترتیب برای بررسی اثر هر یک از پنج عامل عمده بر سطح فعالیت صنعت، معدن و تجارت از زمان هدفمندی یارانه ها باید اثر هر یک از عوامل بر رشد تولید ، صادرات و واردات را جداگانه در نظر گرفت با توجه به عدم وجود آمار به روز امکان پذیر نیست. اگر چه رشد هزینه های تولید صنعتی بیش از 24 درصد افزایش داشته‌‌است .لیکن نرخ ارز و تحریم ها و رشد قیمت کالای خارجی و کاهش واردات و... شرایطی را برای بخش‌های صنعتی ایجاد کرده که توجه تولید کننده، صادر کننده و سرمایه گذاران به تولید داخلی افزایش یافته و این امر بی‌تاثیر بر رشد تولیدات صنعتی نبوده است. اصلاح قیمت تمام شده اگرچه یکی از عمده راهکارهای رقابتی شدن واحدهای تولیدی محسوب می‌گردد، لیکن فناوری فرسوده و قدیمی این فرصت را از برخی بنگاه داخلی می‌گیرد. این درحالی است که صرفنظر از تامین سرمایه و نقدینگی، بنگاه‌های صنعتی کشور نیازمند به فراهم شدن فضای مناسب تعامل با اقتصاد جهانی در راستای انتقال فناوری، واردات ماشین‌آلات است تا خود را بازسازی و با اهداف هدفمندی یارانه‌ها همگام کنند. بنگاه‌های صنعتی نیز با درک موقعیت حاضر باید عناصری نظیر افزایش بهره‌وری منابع اولیه، اصلاح الگوی مصرف انرژی، استقرار سیستم مدیریتی تخصیص بهینه منابع، توجه به نیازهای بازار را در دستور کار خود قرار دهند. بررسی تاثیر سیاست هدفمندی یارانه‌ها بر سطح عمومی قیمتها بر اساس منتخبی از کالاها می‌توان گفت که اثرات هدفمندی یارانه‌ها ضمن داشتن اثرات مختلف - بستگی به گروه کالاها دارد- تاثیرات آن بسیار کمتر از سایر عوامل بوده است. کلام آخر اینکه یکی از عوامل موثر در حرکت چرخنده‌های تولید صنایع کشور به میزان تعامل با اقتصاد جهانی بستگی دارد که از کانال واردات کالا‌های واسطه‌ای و سرمایه‌ای و صادرات نفت و گاز و صادرات پتروشیمی انجام می‌گیرد. هر گونه اخلال دراین خصوص‌ می‌تواند تبعاتی بر صنایع کشور داشته باشد و بر پیچیدگی فضای کسب و کار بیافزاید و همچنین توان دولت (بخشی از درآمدهای دولت از محل صادرات نفت ،‌گاز و محصولات پتروشیمی) را برای اجرای صحیح سیاست هدفمندی دچار مشکل نماید. این درحالی است که اقتصاد کشور در حال تجربه شرایط تحریم غرب می‌باشد که در نوع خود بی‌سابقه می‌باشد بنحویکه سازکارها و مدل‌های اقتصادی موجود جهت مدیریت اقتصاد کلان کشور در چنین شرایطی طراحی نشده‌اند. جهت عبور از این شرایط، مستلزم سازکارهای اقتصادی مناسب و انعطاف‌پذیر در این خصوص می‌باشیم. اجرای فاز دوم هدفمندی در چنین شرایطی بر دامنه پیچیدگی‌های مدیریت اقتصاد کلان برای مقابله با تحریم می‌افزاید.