تاریخ:

1388

نویسنده:

اس‍م‍اعیل‌ ش‍اه‌‌طه‍م‍اس‍بی

کلیدواژه ها:

صادرات - ایران - مدل تحلیل پوششی داده ها

همیشه نگاه یک جانبه به یک موضوع می تواند حقایق بسیاری را بر دیدگان مان بپوشاند، دنیای امروز پر از این یک سو نگری هاست، شاید یکی از مهمترین یک سونگری هایی که در مباحث اقتصادی رخ می دهد مبحث بررسی کارایی و مزیت رقابتی کشورها بر اساس خروجی های آن ها است. در این تحقیق برای حل این مشکل و با برگزیدن نگرشی دوطرفه و توجه به حضور ورودی های هر کشور به محاسبه کارایی آن ها در صادرات – غیر نفتی - پرداخته می شود. ادبیات تحقیق با تعریف مفهوم مزیت رقابتی آغاز و به مدل مزیت رقابتی کشورها که توسط پورتر طراحی شده، ختم می گردد. در این مسیر از مدل ریاضی قوی تحلیل پوششی داده ها کمک گرفته می شود. مدل الماس گون پورتر در مجموع شش مولفه ورودی برای بررسی مزیت های رقابتی کشورها تعریف می کند. در این مدل مزیت های رقابتی عبارتند از صادرات و سرمایه گذاری مستقیم خارجی ورودی که در تحقیق به عنوان خروجی استفاده می شوند. با توجه به تحقیقات قبلی که روی این مدل انجام گرفته و به کمی شدن این مدل انجامیده، محقق از همین مدل کمی برای جمع آوری داده ها استفاده و سعی کرده با انتخاب رویکرد مناسب تحلیل پوششی داده ها به محاسبه کارایی بپردازد. نتیجه حاصل ایران را با کارایی 67/68 درصد در رتبه هفتاد قرار می دهد، در ادامه برای بررسی کیفی ارقام کارایی به بررسی روند و تحلیل حساسیت شاخص ها پرداخته می شود، در این راستا و در بررسی روند از 2000 تا 2006 ایران با یک رشد سهمگین کارایی که حاصل کاهش واردات کالاهای تولیدی و افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجیست به کارایی کامل در سال 2006 می رسد، در تحلیل حساسیت نیز مشخص گردید ایران از میان شاخص های ورودی به ترتیب به شاخص های واردات کالای تولیدی، اثربخشی دولت و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص حساسیت دارد. ایران در مقایسه با کشورهای پیشرو منطقه و جهان و رسیدن به کشورهایی که در چشم انداز بیست ساله ذکر آن ها رفته باید بیشتر به اثربخشی دولت و زیرساخت های سرمایه ثابت خود توجه کند و نقاط قوت خود نسبت به این کشورها که شاخص هایی چون حمل و نقل ریلی کالا، تعداد محققان تحقیق و توسعه و ثبت مارک های تجاریست را حفظ گرداند. در مجموع لوگزامبورگ با یک اختلاف فاحش در صدر رده بندی کارایی قرار دارد و استرالیا در انتهای آن جای می گیرد. حساس ترین شاخص های ورودی در کل کشورها، شاخص واردات کالای تولیدی، هزینه تحقیق و توسعه و اثربخشی دولت می باشد. به نظر از میان کشورهای کارا فقط کشورهایی چون لوکزامبورگ، ماکائو، هنگ کنگ، سنگاپور، مالزی و تاجیکستان کمیت کارایی آن ها حاصل تناسب بین ورودی و خروجی هاست؛ یعنی کیفیت کارایی را نیز دارد. از میان کشورهای ناکارا نیز کشورهای سوئیس، کانادا، قرقیزستان و مقدونیه توانسته اند با کمترین حساسیت به منابع ورودی کیفیت کارایی خوبی داشته باشند.