تاریخ:

1394/04/31

نویسنده:

اسماعیل فلاحی, بهاره عریانی

کلیدواژه ها:

سازمان تجارت جهانی، کشاورزی، موافقتنامهی کشاورزی، ایران، چالش

مطالعه‌ی حاضر در نظر دارد با نگاه به مسائل داخلی در حوزه‌ی کشاورزی و نیز از منظر موافقتنامه‌های بین‌المللی، چالشهای پیش‌روی بخش کشاورزی کشور را در فرآیند عضویت در سازمان تجارت جهانی مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور، پس از نگاهی به موقعیت ایران در رقابت بین‌المللی، مسائل اقتصادی و بازرگانی بخش کشاورزی کشور به اجمال مورد بررسی قرار گرفت. سپس، چالشهای بخش کشاورزی ایران از منظر موافقتنامهی کشاورزی سازمان تجارت جهانی در سه حوزهی حمایت‌های داخلی، یارانههای صادراتی و دسترسی به بازار تجزیه و تحلیل گردید. از بُعد داخلی، مسائلی مانند عدم تحقق رشد مطلوب تولید، عملکرد پایین‌تر نسبت به متوسط سطح جهانی یا متوسط کشورهای در حال توسعه، مشکلات سرمایه‌گذاری در کشاورزی و عدم توازن بین صادرات و واردات با توجه به پتانسیل‌ها و نیازها در بخش کشاورزی کشور در زمره‌ی مهم‌ترین مسائل موجود قرار دارد. در حوزه‌ی حمایت‌های داخلی مورد نظر موافقتنامهی کشاورزی نیز می‌توان اذعان نمود که در نگاهی تاریخی، برخلاف حمایت نهادهای، حمایت قیمتی محصولات بر اساس نرخ آزاد، اغلب منفی بوده است. همچنین در خصوص دومین بخش مورد نظر این موافقتنامه، حجم صادرات یارانهدار محصولات کشاورزی کم است. بررسی دسترسی به بازار محصولات منتخب کشاورزی ایران طی دوره‌های 1380ـ1368 و 1388ـ1381 نیز حاکی از این است که معادل تعرفهای اغلب محصولات کشاورزی طی دوره‌ی 1380ـ1368، بسیار کم و حتی منفی بوده و برای بعضی محصولات، مالیات پنهان قابل ملاحظهای نیز اعمال شده است که این امر خود حاکی از سیاست تجاری غیرحمایتی دولت از محصولات کشاورزی طی این دوره بوده است. از طرف دیگر، در دوره‌ی زمانی 1388ـ1381، معادل تعرفهای محصولات استراتژیک و نیز محصولات مهم سبد مصرفی خانوار مثبت بوده است که نشان‌دهنده‌ی حمایت از این محصولات می‌باشد.