تاریخ:

1397

مجری:

حسن ثاقب

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی: متنوع‌سازی صادرات، فضای محصولی، پیچیدگی، صنایع پایین دستی پتروشیمی

در این مطالعه به منظور تدوین نقشه متنوع‌سازی محصولات (بالقوه و بالفعل) صنایع پایین‌دستی پتروشیمی از رویکرد جدیدی به نام «فضای محصولی» استفاده شده است. این رویکرد بر اساس پیوندها، ارتباطات و شبکه موجود میان محصولات مختلفی که بطور همزمان از سوی کشورها صادر می‌‌‌‌شوند، شکل گرفته است و ضمن توجه به فضای جهانی تولید و صادرات محصولات، مزیت‌های نسبی نهفته، سطح دانش و قابلیت‌های انباشته شده در افراد و بنگاه‌های هر کشور را نیز مد نظر قرار می‌دهد. در حال حاضر بخش عمده‌ای از الگوی تجارت خارجی ایران بر مبنای مزیت نسبی طبیعی و متکی به نفت و گاز می‌باشد. در دهه گذشته سرمایه‌گذاری‌های قابل ملاحظه‌ای در زمینه توسعه صنایع پایه پتروشیمی کشور(در صنایع بالادستی) صورت گرفته است، اما این سرمایه‌گذاری‌ها در جهت تکمیل زنجیره ارزش صنایع پتروشیمی و هدایت منابع به سمت تولید محصولات متنوع در پایین‌دست نشده است. در این مطالعه با توجه به اندازه بازار جهانی محصولات پایین‌دستی پتروشیمی، پنج رشته فعالیت شامل صنعت پلاستیک(کد آیسیک 2520)، صنعت آرایشی و بهداشتی(کدآیسیک2424)، صنعت تایر(کد آیسیک2511)، صنعت لاستیک ( کد آیسیک 2519) و صنعت رنگ و رزین(کد آیسیک2422) جهت بررسی فضای محصولی در جهت متنوع‌سازی صادرات انتخاب شده‌اند. با استفاده از رویکرد فضای محصولی ابتدا با محاسبه شاخص‌های پیچیدگی صادرات، نزدیکی(Proximity)، مسیر(Path) و تراکم(density) برای 175 محصول در زیر مجموعه پنج رشته فعالیت مورد نظر، نقشه فضای محصولی برای هر یک از رشته فعالیت‌های منتخب در قابل یک نرم افزار شبکه‌ای ( به نام cytoscape) ترسیم شد. برایند شاخص‌ها در فضای محصولی نشان داد که صنعت آرایشی و بهداشتی(کد 2424)، مناسب‌ترین صنعت برای متنوع‌سازی در بین رشته فعالیت‌های پایین‌دستی پتروشیمی برای ایران است. در ادامه با اتکا به رویکرد فضای محصولی، ده کالای جدید آرایشی و بهداشتی( برحسب کدهای HS شش رقمی) که از مزیت و قابلیت بالاتری برای تولید و قرار گرفتن در سبد صادراتی محصولات آرایشی و بهداشتی کشور دارند، شناسایی و اولویت‌بندی شدند.