تاریخ:

1402

مجری:

طيبه رهنمون پيروج, زورار پرمه, منصور عسگری ارجنگی, بیژن بیدآباد, محمد کياني

کلیدواژه ها:

جدول داده – ستانده بخشی، بخش صنعت، بخش معدن، بخش‌های کلیدی، پیوندهای پیشین و پسین، صادرات ارزش افزوده، واردات ارزش افزوده، ضرایب فراینده و اشتغال‌زایی.

یکی از مسائل بسیار مهم در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، تبیین جایگاه بخش‌های مختلف در اقتصاد داخلی و اقتصاد بین‌الملل و تعامل هر بخش با دیگر بخش‌های اقتصادی است. از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در ایران و جهان، بخش‌های صنعت و معدن هستند که این بخش‌ها با تعداد زیادی از فعالیت‌های اقتصادی از جنبه‌های مختلف در ارتباط هستند و نقش مهمی در اقتصاد ایفا می‌کنند. با توجه به آن‌که در اقتصاد ایران، جداول داده - ستانده به‌صورت بخشی تدوین نمی‌گردد که این امر ممکن است موجب اشتباهات سیاست‌گذاری‌ها و به‌تبع آن عدم کفایت رونق تولید گردد موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در راستای رسالت خود، اقدام به تدوین جدول داده – ستانده برای بخش‌های صنعت، معدن و تجارت نموده‌ که در آن 56 فعالیت صنعتی و معدنی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته¬های این مطالعه، 23 فعالیت صنعتی و معدنی پیوندهای پسین و پیشین نرمال شده بزرگ‌تر از یک دارند که بیانگر کلیدی بودن این فعالیت‌ها است و به‌عبارت دیگر سرمایه‌گذاری در این فعالیت‌ها نسبت به سایر فعالیت‌ها اولویت دارد. از بین بخش‌های کلیدی صنعتی و معدنی، 18 فعالیت مربوط به فعالیت‌های صنعتی است. هم‌چنین ضرایب فزاینده مستقیم و غیرمستقیم افزایش تقاضای محصولات صنعتی و معدنی بر فعالیت‌های اقتصادی نشان می‌دهد در هریک از فعالیت‌های 56 گانه مورد بررسی این تحقیق، بیشترین افزایش تقاضا با اولویت در تولیدات فعالیت‌های «معادن»، «خدمات» و «سایر صنایع» به ترتیب 022/1، 169/0 و 032/0 واحد پولی خواهد بود. از میان محصولات صنعتی و معدنی «سایر کانی‌ها)»، «شن؛ ماسه؛ ریگ؛ خاک‌رس» و «محصولات سرامیکی غیرسازه‌ای» نیز به ترتیب بیشترین پیوندهای پیشین را دارند. به‌علاوه از میان 37 فعالیت صنعتی و معدنی، تراز تجاری 11 رشته فعالیت مثبت و تراز تجاری سایر رشته فعالیت‌ها منفی است. بیش از 80 درصد از صادرات فعالیت «استخراج نفت خام و گاز طبیعی» به صورت صادرات ارزش افزوده یا خام فروشی بوده و کمترین صادرات ارزش افزوده مربوط به فعالیت «تولید مبلمان» است. از میان فعالیت‌های صنعتی و معدنی، فعالیت «تولید مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی» حدود 20 درصد از واردات ارزش افزوده را به خود اختصاص داده و فعالیت «تولید مبلمان» کمترین تخصص‌گرایی عمودی یا واردات ارزش افزوده را دارا است. در این ارتباط، برخی از فعالیت‌های کلیدی بخش‌های صنعت و معدن عبارتنداز فعالیت‌های؛ «تولید مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی، «تولید فرآورده‌های لاستیکی و پلاستیکی»، «تولید محصولات کانی غیرفلزی»، «تولید آهن و فولاد پایه» «تولید محصولات اساسی مس و آلومینیوم» است.