تاریخ:

دي 1402

نویسنده:

محيا غياثي, مجيد جليلي

کلیدواژه ها:

انرژی پاک - فناوری - هند - چین - برزیل

نوآوری و بکارگیری گسترده فناوری‌های نوین در اقتصادهای نوظهور، برای گذار به انرژی پاک جهانی حیاتی است. موفقیت یا شکست در این تلاش، پیامدهای جدی بر مصرف انرژی های فسیلی و تولید کربن در سطح جهان خواهد داشت. سوال اساسی که در این باره وجود دارد این است که آیا اقتصادهای نوظهور می توانند گذار انرژی پاک را با توجه به عواملی نظیر چالش سرعت و مقیاس بی سابقه گذارهای اجتماعی - اقتصادی و زیرساختی ، قابلیت های نوآوری و فناوری کمتر توسعه یافته و محدودیت های منابع مالی تسریع کنند؟ گزارش حاضر در چارچوب مطالعات گذار فناورانه با انجام یک تجزیه و تحلیل گذشته نگر از گذارهای سریع فناوری انرژی پاک در سه اقتصاد بزرگ نو ظهور شامل فناوری دیودهای ساطع کننده نور در هند، فناوری فتوولتائیک های خورشیدی در چین، و فناوری تولید سوخت اتانول از نیشکر در برزیل، به این سوال پاسخ می دهد. مطالعات گذار فناورانه در تلاش است تا چگونگی وقوع نوآوری های فناورانه، چگونگی پذیرش آنها توسط نظام های اجتماعی و چگونگی تاثیرپذیری آنها از نظام اجتماعی را تشریح کند. در واقع گذار فناورانه، توسعه فناوری جدید را در دل تغییرات وسیع تر اجتماعی، از قبیل تغییر رفتار کاربران، زیرساخت ها، مقررات، شبکه های تولید، عرضه و توزیع بررسی می نماید. نکته حائز اهمیت در تجربه این کشورها، آغاز فرآیند گذار در شرایط فناورانه ای است که انتظار چنین تحولاتی وجود ندارد، در واقع، آغاز گذار فناورانه در زمانی که قابلیت‌های تولیدی در یک کشور ضعیف هستند، اندازه بازار کوچک است، و هزینه‌های فناوری بالا است، غیرمنتظره است، اما این پدیده در سه کشور مورد مطالعه به وقوع پیوسته و در نهایت منجر به تغییرات مهمی در چشم‌انداز فناوری جهانی گردیده است. این موضوع بیانگر اهمیت این مطالعه از سه جهت است: - نخست اینکه بینشی برای گذارهای قریب الوقوع در کشورهایی که به سرعت در حال رشد هستند و در فرآیند انتخاب فناوری انرژی، وابسته به مسیر می باشند، فراهم می کند. - دوم به جهت پیامدهایی است که وضعیت انرژی و آینده آب و هوایی این کشورها در سطح جهانی دارد، چرا که اقتصادهای نوظهور به سبب مقیاس بزرگ خود، رشد سریع تحقیقاتی و قابلیت‌های نوآوری انتخابی، پتانسیل انحراف از مسیرهای فناورانه قابل پیش‌بینی، حرکت فراتر از دستیابی به فناوری و تأثیرگذاری بر روندهای جهانی را دارند. - و سوم به جهت ضرورت ایجاد مسیرهای رشد اختصاصی توسط اقتصادهای نوظهور است، چراکه، چالش‌های پیش روی این کشورها شامل الزامات توسعه چندبعدی، نیازهای فزاینده به انرژی، اثرات و پیامدهای تغییرات آب و هوایی، و فعالیت در یک چشم‌انداز اقتصادی جهانی‌، متمایز از آن چیزی است که کشورهای توسعه یافته امروزی در مرحله رشد با آن مواجه هستند. در بررسی چگونگی غلبه هر کشور بر عقب ماندگی فناورانه خود، در نهایت درس هایی برای گذار سریع به انرژی های پاک در اقتصادهای نوظهور استخراج می گردد و استدلال می شود که دستیابی به انرژی پاک نیازمند یک رویکرد سیستمی جامع، با تغییر از رویکردهای سیاستی مجزا به مجموعه ای از سیاست های نوآوری هماهنگ است که در آن سمت تقاضا، تحقیق و توسعه و سمت عرضه همگی به شکل راهبردی سیاست گذاری و حمایت شده اند.