تاریخ:

بهمن 1402

نویسنده:

فاطمه پناهی, امیررضا سوری

کلیدواژه ها:

سرمایه گذاری، مشوق‌ها، تخفیف مالیاتی، دانش‌بنیان و اشتغال

سیر تطور توسعه و جذب سرمایه‌گذاری در جهان اشکالی پیچیده¬ای داشته و در طی قرن‌ها در کشورها و قاره‌های مختلف ظهور و نمود متفاوتی داشته است. اشکال اولیه مشوق‌های سرمایه‌گذاری در تمدن‌های باستانی مانند بین النهرین و مصر رویت شده است، جایی که حاکمان برای جذب بازرگانان و صنعتگران، تخفیف‌های مالیاتی و زمین اعطاء می‌کردند. در اروپای قرون وسطی (قبل از قرن نوزدهم) نیز پادشاهان انحصارها و امتیازات تجاری را برای تشویق صنایع خاص و تقویت فعالیت‌های اقتصادی ارائه می‌کردند. با انقلاب صنعتی (قرن‌های هجدهم و نوزدهم) و ظهور مرکانتیلیسم‌ها، دولت‌ها از طیف وسیعی از ابزارها، از جمله تخفیف‌های مالیاتی، یارانه‌ها و تعرفه‌ها، برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد صنایع داخلی استفاده می‌کردند. با ظهور دولت-ملت‌ها، رقابت برای سرمایه‌گذاری شدت گرفت و دولت‌ها، مشوق‌های سخاوتمندانه‌تری به‌ویژه برای بخش‌های راه آهن، فولاد و کشتی‌سازی اعطاء می‌کردند. در قرن بیستم و پس از جنگ جهانی اول، بسیاری از کشورها برای بازسازی اقتصاد خود، مشوق‌های سرمایه‌گذاری هدفمندی طراحی کردند. برای مثال به شرکت‌هایی که در توسعه زیرساخت‌ها و گسترش تولید، سرمایه‌گذاری می‌کردند، تخفیف‌های مالیاتی اعطاء می‌شد. وقوع رکود بزرگ (دهه 1930) منجر به موجی از سیاست‌های حمایت‌گرایانه و تقویت رویکردهای نوآورانه در جذب سرمایه‌گذاری شد. پس از جنگ جهانی دوم، به منظور بازسازی اروپا و ژاپن، مشوق‌هایی سرمایه‌گذاری قابل توجهی تدوین شد. علاوه بر این، در این دوره کشورهای در حال توسعه تازه استقلال یافته، مشوق‌هایی نظیر تخفیف‌های مالیاتی برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) ارائه می‌کردند. در قرن بیست و یکم، رقابت برای جذب سرمایه‌گذاری به اوج جدیدی رسید. به‌طوری که کشورهای سراسر جهان طیف گسترده‌ای از مشوق‌ها از جمله تخفیف‌های مالیاتی، یارانه‌ها، مناطق آزاد تجاری و توسعه زیرساخت‌ها و ... ارائه می‌کردند. در حالی که جذب سرمایه‌گذاری همچنان مهم است، بسیاری از دولت‌ها از مشوق‌های نوینی برای جذب سرمایه‌گذاری در راستای اهداف سیاستی خود، مانند صرفه‌جویی در انرژی و پایداری زیست محیطی، فناوری‌های نوآورانه، توسعه اجتماعی و ... ارائه می‌کنند.