تاریخ:

بهمن 1402

نویسنده:

محمدجواد هادي, زورار پرمه, زهرا آقاجانی, فهیمه بهرامی, رضا احمدي

کلیدواژه ها:

فروشگاه زنجیره‌ای- تخصصی- نظام توزیع

بسیاری از بازارهای خرده‌فروشی در جهان به ویژه در سالهای اخیر با رویدادهای بسیار زیادی( نظیر نفوذ فرایندهای دیجیتال و تکنولوژی محور به شبکه عرضه کالا و خدمات، خرید آنلاین، بکارگیری ابعاد متنوعی از هوش مصنوعی در عرضه فروشگاهی و غیرفروشگاهی) همراه با افزایش رقابت(ناشی از رشد کانال‌های اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مصرف‌کنندگان)، فشار حاشیه سود و فعالیتهای وسیعتر ادغام و مالکیت روبرو بوده‌اند که تاثیر بسزایی در شفاف‌سازی گردش اطلاعات در فضای کسب و کار و بین ذی‌نفعان، تسهیل در رهگیری کالا، کنترل کیفی کالاهای عرضه شده در بازار کالا و تلاش در جهت بهبود کیفی و قیمتی کالاها (در عرصه رقابت) می‌شود. در این راستا روند تکامل صنعت خرده فروشی در مقیاس بین‌المللی در جهت حرکت از فروشگاههای مستقل جداگانه‌ای که محصولات محدودی را به فروش می‌رسانند به سمت فروشگاههای زنجیره‌ای که دسته‌بندی‌های متنوع‌تری از محصولات را همراه با صرفه به مقیاس بیشتری ارائه می‌دهند، می‌باشد صنعت فروشگاههای زنجیره‌ای یکی از اشکال جدیدتر در عرضه انواع محصولات بویژه محصولات تند گردش به مصرف‌کنندگان به شمار می‌آید. این گزارش با هدف بررسی وضعیت آماری(از منظر تعداد و نوع) فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی در 79 کشور اعم از توسعه‌یافته، در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته پرداخته است. در بیان اهمیت فروشگاه‌های تخصصی زنجیره‌ای در نظام توزیع، می‌توان به نقش کلیدی آنها در فراهم نمودن فضای رقابتی هم از نظر کیفیت و هم از نظر قیمت بواسطه برقراری فضای مقایسه همزمان انتخاب گروه کالایی مشخص از میان تولیدکنندگان گوناگون برای مصرف‌کنندگان اشاره نمود. در واقع وجود چنین فضای امکان و قدرت مقایسه را برای مصرف‌کنندگان افزایش داده و تولیدکنندگان نیز با آگاهی از این وضعیت برای بهبود کیفیت و متناسب‌سازی ارزش واقعی کالا با قیمت عرضه تلاش بیشتری را صرف می نمایند یافته‌ها نشان می دهد در میان انواع فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی مد و لباس بالاترین با 20 درصد سهم بالاترین و فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی و لوازم الکترونیکی مصرفی به ترتیب با سهمی حدود 10 و 9 درصد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای حوزه مخابرات نیز با سهمی حدود 2 درصد کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. به استناد تحلیل آمار ارائه شده در سایت Retail index در میان 79 کشور جهان و از مجموع 12200 انواع فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی در کشورهای مذکور، کشور آلمان با 573 برند فروشگاهی در مقام نخست و اسپانیا و هلند به ترتیب با 419 و 412 مورد در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. همچنین کشور آلمان در حوزه مد و لباس، لوازم خانگی، ابزارهای باغبانی، مراقبت شخصی، کتاب و مجله، جواهر آلات و ساعت، جایگاه عرضه سوخت، لوازم کودک و لوازم خودرو در صدر کشورهای منتخب از منظر فراوانی برند فروشگاه‌های زنجیره‌ای تخصصی مربوطه قرار دارد. در مقایسه با کشورهایی نظیر ژاپن با 157 برند ، ترکیه با 155 برند و اسلواکی 133 برند برای انواع فروشگاه‌های زنجیره‌ای ، ایران با 132 برند فعال از منظر تنوع برند تقریبا با میانگین کشورهای در حال توسعه رو به بالا در وضعیت نسبتا مناسبی قرار دارد ولی از لحاظ عملکرد نیازمند بررسی شاخص‌های دقیق‌تری می‌باشد. به عبارت دیگر صرفا تعداد فروشگاه‌های زنجیره‌ای و حتی تعداد شعب آنها نمی‌تواند تضمین تحقق اهداف و شاخص‌های عملکردی فروشگاه‌های مذکور را تضمین نماید.